بازار؛ گروه بینالملل: بر اساس گزارش منتشر شده توسط نیویورک تایمز، ترامپ تصمیم خود را مبنی بر عدم حمایت ایالات متحده از حمله اسرائیل به ایران را به مقامات رژیم صهیونیستی اطلاع داده است. او این موضوع را در سفر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم، به واشنگتن اعلام و آغاز گفتگو با ایران را در میان گذاشت. اکنون این پرسش مطرح است که چرا دولت ترامپ که از جنگ نسل کشی اسرائیل علیه مردم فلسطین حمایت میکند، حاضر نیست از اسرائیل علیه ایران در حد حمله فیزیکی به آن حمایت کند؟
فشار کشورهای خلیج فارس
یکی از دلیل اصلی برای خودداری از جنگ و ترجیح واشنگتن برای گفتگو، فشار کشورهای خلیج فارس از جمله عربستان سعودی است. همزمان با آغاز مذاکرات ایران و آمریکا و ماجرای طرح حمله اسرائیل به ایران، وزیر دفاع عربستان به تهران سفر کرد. هدف از این دیدار تنها تقویت روابط دوجانبه نبود و حداقل سه هدف مرتبط با هم وجود داشت؛ نخست، ریاض میخواست پیام روشنی را به واشنگتن برساند که از مذاکرات و توافق با ایران حمایت میکند و حاضر نیست روابط خود با ایران را فدای معامله با اسرائیل کند. این پیام منطقی بود زیرا حمله اسرائیل به ایران جنگ را گسترش میدهد و بر کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز تأثیر میگذارد. میتوان تصور کرد که پیام ریاض به ایران نیز بر ضرورت توافق تاکید دارد، زیرا تهران همیشه به دنبال توافق بوده و این دولت ترامپ بود که به طور یکجانبه از توافقنامه امضا شده توسط دولت اوباما در سال ۲۰۱۵ خارج شد.
ریاض میخواست پیام روشنی را به واشنگتن برساند که از مذاکرات و توافق با ایران حمایت میکند و حاضر نیست روابط خود با ایران را فدای معامله با اسرائیل کند. این پیام منطقی بود زیرا حمله اسرائیل به ایران جنگ را گسترش میدهد و بر کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز تأثیر میگذارد.
هدف دوم از سفر وزیر دفاع عربستان این بود که به تهران اطمینان دهد که ریاض از هیچ حمله اسرائیل به ایران حمایت نمیکند و نخواهد کرد. گزارشها حاکی از آن است که عربستان سعودی و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس بار دیگر از دادن حریم هوایی خود به آمریکا برای حمله به ایران خودداری میکنند.
سوم، این سفر با هدف نشان دادن ارتباط عربستان سعودی با ژئوپلیتیک منطقه انجام شد. این گفتگوها چه موفقیتآمیز باشد و چه ناموفق، در نهایت بر آینده کل خاورمیانه تاثیر خواهد گذاشت. در حال حاضر، ریاض قدرت دیپلماتیک خود را برای شکل دادن به این مذاکرات برای تضمین موفقیت آنها و محافظت از منطقه در برابر بیثباتی به کار میگیرد. این دیپلماسی، همراه با رویکرد عملگرایانه خود ایران، به گونهای عمل میکند که حداقل فضایی برای اسرائیل باقی گذاشته تا مذاکرات را به خطر بیندازد.
رویکرد عملگرایانه ایران
براساس گزارش مجله ژورنال نئو؛ پیامهای ایران همچنان نشان دهنده تقویت رویکرد عملگرایانه آن است. رئیس جمهور ایران در دور اول مذاکرات در مسقط سخنان مهمی را بیان کرد. او گفت که ایران مخالف سرمایهگذاری نهادهای آمریکایی در اقتصاد ایران نیست. به طور خلاصه، این یک تغییر مهم از موضع سنتی ایران است. پزشکیان گفت: ما آماده گفتوگو هستیم، اما با عزت و سربلندی از دستاوردهای خود کوتاه نمیآییم و معامله نمیکنیم. » این امر در تضاد کامل با موضع اسرائیل مبنی بر اینکه هرگونه توافق منوط به برچیدن کامل برنامه هستهای ایران است. دوم، رئیس جمهور بار دیگر تاکید کرد که «ایران به دنبال سلاح اتمی نیست، میگویند ایران میخواهد بمب اتمی تولید کند، چه کسی بالاتر از رهبر انقلاب میتواند سیاستگذاری کند که رسما و علنا اعلام کرده است که ما به دنبال بمب اتم نیستیم. میتوانید هزار بار راستیآزمایی کنید که ما بمب اتمی نداریم، اما به علم هستهای و انرژی هستهای نیاز داریم.»
پیام ایران برای همکاری اقتصادی با آمریکا که میتواند زیربنای توافق هستهای باشد و ثبات آن را در آینده تامین کند، نشانگر تمایل این کشور برای دستیابی به توافق است و نادیده گرفتن آن را برای آمریکا بسیار دشوار میکند.
پیام ایران برای همکاری اقتصادی با آمریکا که میتواند زیربنای توافق هستهای باشد و ثبات آن را در آینده تامین کند، نشانگر تمایل این کشور برای دستیابی به توافق است و نادیده گرفتن آن را برای آمریکا بسیار دشوار میکند. برای دولت ترامپ، پیشنهاد ایران برای مشارکت اقتصادی میتواند در راستای هدف اعلام شده آن باشد. برای کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز، این عمل گرایی اهمیتی حیاتی دارد، زیرا فرصتی برای ایجاد آیندهای فراهم میکند که بتوانند در آن زندگی باثباتی داشته باشند، از همین روی هزینه نادیده گرفتن این پیشنهاد برای همه طرفها زیاد است. تنها بازیگری که از این مذاکرات راضی نیست، اسرائیل است و چالش همه ذینفعان شامل ایالات متحده، ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس، این است که از عدم خروج از توافق احتمالی اطمینان حاصل کنند.
عدم همراهی متحدان
زمانی که دونالد ترامپ بر ۶۰ کشور سراسر جهان از جمله متحدان سنتی خود در اروپا و آسیا تعرفه وضع کرد، شکاف تجاری بین این کشورها افزایش یافت. بسیاری از کشورها، از جمله اتحادیه اروپا و ژاپن، نه تنها اقدامات ایالات متحده را غیرقابل قبول و غیر منطقی خواندهاند، بلکه در حال آمادهسازی اقدامات متقابل خود نیز هستند. مکرون، رییس جمهور فرانسه، پیشنهاد توقف سرمایهگذاری اتحادیه اروپا در آمریکا را داده که نشان دهنده افزایش شکاف تجاری است. ژاپن و اتحادیه اروپا همچنین قبلاً برنامههای خود را برای استقلال نظامی اعلام کردهاند، یعنی دیگر عمدتاً بر حمایت ایالات متحده برای دفاع خارجی تکیه نمیکنند، که این امر نشاندهنده شکاف امنیتی است. به عبارت دیگر، در سناریوی کنونی، بعید به نظر میرسد که واشنگتن بتواند حمایت عمدهای از متحدانش برای حمله به ایران پیدا کند.
در واقع، قیمت بالاتر نفت به معنای تورم و رکود برای اقتصاد ایالات متحده است. اکنون نیز تعرفههای ترامپ به معنای افزایش قیمت کالاها در ایالات متحده است و به نوعی واردات ایالات متحده در سراسر جهان نیز به شدت تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.
تاثیر قیمت نفت
فراتر از اتحادیه اروپا، بزرگترین مخالفت با جنگ علیه ایران از سوی کشورهای عربی خواهد بود که به دلایل آن اشاره شد. نمیتوان انکار کرد که جنگ علیه ایران فقط به ایران محدود نخواهد شد. بنابراین، یک مقام ارشد آمریکایی به میدل ایست آی گفت که عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر و کویت به ایالات متحده اعلام کردند که اجازه نخواهند داد از حریم هوایی یا سرزمینهایشان برای حمله علیه ایران، از جمله برای سوختگیری و عملیات نجات، استفاده شود. اگر کشورهای خلیج فارس به ایالات متحده اجازه دهند از حریم هوایی و پایگاههای نظامی آنها برای حمله به ایران استفاده کند، آنها به بخشی از این حمله تبدیل خواهند شد و همه آنها را در معرض حملات ایران قرار میدهد. از این نظر، جنگ فراتر از ایران گسترش خواهد یافت و نه تنها کل خاورمیانه، بلکه کل جهان را به شدت تحت تأثیر قرار خواهد داد. زیرا جنگ تأثیر عمدهای بر تولید و عرضه نفت خواهد داشت و قیمت نفت را به شدت افزایش میدهد.
در واقع، قیمت بالاتر نفت به معنای تورم و رکود برای اقتصاد ایالات متحده است. اکنون نیز تعرفههای ترامپ به معنای افزایش قیمت کالاها در ایالات متحده است و به نوعی واردات ایالات متحده در سراسر جهان نیز به شدت تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. در میان این آشفتگی عظیم، جنگ با ایران حداقل از نظر اقتصادی به آمریکا آسیب جدی وارد میکند. صرف اعمال تعرفهها تاکنون چند تریلیون دلار از ارزش سهام ایالات متحده را بر باد داده است. ادامه مسیر خودتخریبی تنها باعث تشدید مخالفتهای داخلی علیه ترامپ نیز میشود که در تضاد با وعده انتخاباتی او در راستای «آمریکا را دوباره بزرگ کنیم»، است.